Motivasyon ve Hedefe Ulaşma Yolunda Karşılaşılan Engeller
Motivasyon (güdü); istekleri, arzuları, gereksinimleri, dürtüleri, ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır. Güdüler organizmayı uyarır ve faaliyete geçirir. Organizmanın faaliyetini belirli bir amaca doğru yöneltir.
Motivasyon kişiyi davranışa yönlendiren iç veya dış kaynaklı bir istektir. Eğer davranış gerçekleşmiyorsa motivasyon eksikliği söz konusudur. YKS maratonunda motivasyonu sağlayan etkenlerin başında çalışmayı “ihtiyaç olarak görmek” gelmektedir. Eğer bu yolun sonunda elde edilecek olanlar önemli bir ihtiyaç olarak görülürse kişi bu ihtiyacı gidermek için çalışmayı kendisi isteyecektir. Yani bir iç kaynaklı motivasyon söz konusudur.
Günlük yaşantımızda sürekli ulaştığımız ve yeni oluşturduğumuz hedef örüntülerimiz vardır. Hedeflerimiz önce zihnimizde sonra da eylemlerimizde belirmektedir. Görüldüğü gibi düşünce ve eylem eşit önemdedir. Bu tıpkı bir bisikleti sürmeye benzer; hangi yöne gideceğimizi bisiklete binmeden ve bisikleti sürmeye başlamadan bilmemiz gerekir.
Tarih bir çok başarılı insanın hedeflerine ulaşmak üzere çektiği sıkıntılara ve ödediği bedellere tanıklık etmiştir. Tarihe yön verenler “biz hayal kırıklığına uğramamış insanlar” değildir. Binlerce icadı bulunan Edison ampul üzerindeki çalışmalarında yaptığı bir çok deneyde başarısız olmuştur. Ancak o hiçbir zaman pes etmemiştir. Ona göre ulaşılan bu başarısız sonuçlar uygulanmaması gereken bir yöntemin daha ortadan kalkmasını sağlamaktaydı. O yaşadığı böyle başarısızlıklarda bile hedefine yaklaştığı düşüncesini eylemlerine aksettirme azmini göstere bilmiştir.
Lise hayatının hemen bitiminde yeni bir maraton başlamaktadır. Ülkemizdeki birçok genç bunu ancak lise sona geldiğin zaman fark edebilmektedir. YKS aslında lise öğreniminin geri bildirimini istemektedir. YKS maratonuna katılan her öğrenci kendisine hedefler belirleyerek büyük bir heyecanla start çizgisinde yerini alır. Startın verilmesi ile sıra düşünce ve eylemin eşitlenmesine gelir. İşte burada hedefi için bedeller ödemeye hazır olan bireyler ön sıralarda yer alırlar.
Görüldüğü gibi herkes zihninde hedefler tayın edebilir. Ancak çok az kişi düşünce ve eylem eşitliğini sağlayabilir. Zirvenin kalabalık olmaması bundan değil midir zaten ?
Nihai hedeflerimize ulaşmak adına günlük çalışma programları oluştururuz. Ancak pratiğe aktarımda sürekli sıkıntılar yaşarız. Çünkü zihnimizde kendimizi sınırlama çalışmalarımız durmadan devam etmektedir; Bu işi başaramayacağımızı, sıra arkadaşımız gibi dersi iyi anlayamadığımızı, temelimizin zaten çok zayıf olduğunu, ailemizin ve öğretmenlerimizin yeterince ilgilenmediği ve benzeri olumsuz düşünceleri kendimize fısıldayıp dururuz. Bu durumu kendimize olan inancımız ve özgüvenimiz ile düzeltebiliriz.
Kendimize olan inancımızı sağlayabilecek tek kişi biziz, başkaları yardım edebilir ama ancak biz gerçekleştirebiliriz. Kendimize inanırsak, kendimiz hakkında tutumumuz olumlu olabilir. Bunu sağlamak için;
1. Gerçekleştirmek istediğimiz başarı ve hedeflerin bir listesini oluşturmak,
2. Hedeflere ulaşmak için yapılması gerekenleri belirlemek,
3. Sürekli amaçlarımıza odaklanarak ve onların gerçekleşmiş halini aklımızda canlandırmak,
4. Amaçlarımızı gerçekleştirmek için gereken bedeli ödemeye istekli olmak.
Motive olabilmek için kendimize güvenmeliyiz. Kendimize biz inanırsak başkaları da inanır. Güven eksikliği aslında yararlı hiçbir şey üretmeyen olumsuz düşüncenin bir ürünüdür.
YKS hazırlık sürecinde motivasyonumuzu olumsuz etkileyen önemli birkaç faktör; öğrenilmiş çaresizlik, mazeretçilik, koşullara bağımlı kalmak ve atalettir.
Farkında olsak da olmasak da kendi başımıza bir iş başarmaya kalktığımızda çevremizdeki insanların yapamayacağımız, başaramayacağımızı anlatan olumsuz mesajları ile karşılaşırız. Bazen dış uyarıcılara kendimizi kapatarak, belirlediğimiz hedefe doğru emin adımlarla ilerlememiz gerekir. Nihai hedef ulaşmak için günlük, haftalık ve aylık hedefler tayin etmeliyiz. Atacağımız her adım bizi hedefimize daha çok yakınlaştıracaktır. Bu kararlı yürüyüş yolculukta üretebileceğimiz muhtemel olumsuz düşüncelerin de önüne geçecektir.
İnanın bir çok derste başarısız veya istediğimiz düzeyde başarılı olamamamızın temel nedenlerinden biridir, öğrenilmiş çaresizlik. Ürettiğimiz bazı olumsuz ön kabullerimiz bizi başarıya ulaşmaktan alıkoymaktadır. Zaten bir işe yapamayız gözüyle bakıyorsak başarılı olmamız mümkün değil. Oluşturduğumuz olumsuz fikirler bizi sınırlamaktadır. Dolayısıyla YKS hazırlık sürecindeki performansımızı biz belirleriz, derslerin zorluk derecesi değil. Bir öğrenci Matematik veya Tarih dersinin zor ve anlaşılmaz olduğunu düşünür ise bu derslerde başarılı olma ihtimalini diğer öğrencilere göre düşürür.
YKS sürecinde başarısızlıkların bir çok nedeni vardır. Ancak bunlardan iki tanesi en etkileyicidir. Birincisi hedefin kesin olarak belirlenmemesi, ikincisi bu maratonun çok zor olduğu ve başarılı olunamayacağı düşüncesidir. Bir hedef olsa dahi karşılaşılan sorunların üstesinden gelme olasılığı azdır. Çünkü zihindeki zorluk düşüncesi kaygıya neden olur, aşırı kaygı ise başarısızlığın en büyük mimarıdır. Oysa başarılı olmamız karşılaşacağımız zorluklarla mücadele edebilme yeteneğimizle doğru orantılıdır. YKS hazırlık sürecinin zorluğunu sorumlu olduğumuz müfredatın niteliği değil,bizim ona bakış açımız belirler.
Hedefe ulaşmak için yaptığımız planları pratiğe aktarma aşamasında eylemsizlik hali içerisinde olabiliriz. Eylemsizlik hali (atalet), kişisel gelişim terminolojisinde “amaca yönelik eyleme geçememe” demektir. Bazen eyleme geçtikten sonra yarı yolda hedefe doğru ilerlemekten vazgeçeriz. Yaptığımız planlar bazen sadece plan olarak kalır. Akşamdan yeni gün için kalkacağımız saati ve yapacaklarımızı belirleriz. Ancak yaptığımız planı uygulamak için belirlediğimiz saatte ayakta olmamız gerekir. Çünkü yapılacakları ancak yataktan kalkarak yapabiliriz. Başarı, yataktan kalkma ile başlar.. Başarılı olanlar, yataktan kalkmayı bilenlerdir. Nedir? yataktan kalkmayı bilmek.. Karar verdiğin saatte gözünü açtığın anda, fırlayıp yataktan çıkmak.. Bir dakika bile gecikmeden.. Bir dakika bile yatak miskinliği yapmadan. Bu disiplini sağlamak için belirlediğimiz bir hedef olmalıdır.
Unutmayın tembel insan yoktur. Kendine esin kaynağı olacak kadar güçlü amaçları olmayan insanlar vardır.
